Zarys dziejów parafii św. Michała Archanioła

Wjeżdżając do Zebrzydowic od strony Kalwarii Zebrzydowskiej, lub Skawiny, czy jadąc od Krakowa i skręcając w Brodach zobaczymy w otoczeniu drzew jakby dwa kościoły. Jeden na niewielkim pagórku, a drugi w dolinie. Ten na górce – to kościół parafialny w Zebrzydowicach, a ten drugi to fragment, konwentu Braci Bonifratrów mieszczący się w zabudowaniach dworu obronnego Mikołaja Zebrzydowskiego.

Po stronie południowej, pod szczytem góry Żar (527 m) widać od strony kościoła
w Zebrzydowicach szeroko rozłożony klasztor kalwaryjski. Słynie on od 4 stuleci jako znane miejsce pielgrzymkowe. Naprzeciw góry Żar, od wschodu jest Góra Lanckorońska (550m), a na jej szczycie ruiny kamiennego zamku z XIV w, który był świadkiem rokoszu Mikołaja Zebrzydowskiego w latach 1606 -1608, powstania chłopskiego w roku 1670, oraz krwawych walk konfederatów barskich z udziałem K. Pułaskiego i M. Beniowskiego w latach 1769-1771.

Widok z lotu ptaka na Zebrzydowice – fot. Jan Góralczyk

 

Nazwa miejscowości Zebrzydowice ustaliła się prawdopodobnie już w XVI wieku, od możnego i znanego wówczas w Polsce rodu Zebrzydowskich, który miał tu swój dwór obronny
i rodzinne gniazdo.

Najstarsza nazwa miejscowości była prawdopodobnie Villa Zigfridana, o której wspominają już około 1325-27 roku dokumenty rzymskie (jak twierdzi prof. Jerzy Szablowski).

Odnośnie daty powstania parafii w Zebrzydowicach niewiele wiadomo. Dokumenty oryginalne nadań w Zebrzydowicach wraz z innymi aktami i księgami zostały w 1809 roku przewiezione do biblioteki uniwersyteckiej do Lwowa, która w 1848 roku skutkiem bombardowania miasta spłonęła. Na podstawie dostępnych i znanych dokumentów, tyle można stwierdzić, czy też domyślać się z większą lub mniejszą pewnością, że parafia Zebrzydowice jest bardzo stara. Prof. Jerzy Szablowski podaje, że Kościół w Zebrzydowicach wzmiankowany jest już w latach 1325-27, a więc i początki parafii na pewno sięgają tych samych czasów.

Pierwszy kościół w Zebrzydowicach (wg. zachowanego dokumentu wizytacyjnego za czasów kardynała Grzegorza Radziwiłła z 1598 roku) był drewniany i poświęcony św. Marcinowi. Na miejscu starego kościoła parafialnego Mikołaj Zebrzydowski buduje nowy kościół z cegły
i kamienia.

W roku 1599 rozpoczyna Zebrzydowski równocześnie budowę w Zebrzydowicach
i kościoła i szpitala. Nowy kościół wznoszony jest na miejscu starego, a szpital obok dawnego dworu obronnego Zebrzydowskich. Plany kościoła i szpitala opracował jeden z budowniczych kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie Jan Maria Bernardoni z Como. Stąd to podobieństwo stylowe kościoła zebrzydowskiego i szpitala z krakowską świątynią.

Budowa obecnego kościoła w Zebrzydowicach została zakończona w 1602 roku. Patronem kościoła z woli Zebrzydowskiego zostaje już nie jak poprzednio św. Marcin, lecz św. Archanioł Michał patron istniejącego wówczas stowarzyszenia wojskowego, do którego Mikołaj Zebrzydowski należy i jest jego protektorem.

Wnętrze kościoła w kształcie prostokąta z dwoma małymi wnękami na ołtarze ma 30 m długości i 17 m szerokości. Wielki ołtarz wybudowany został jak i cały kościół w stylu renesansowym. W ołtarzu tym są dwa obrazy: Zwiastowania N.M. Panny i św. Michała Archanioła patrona kościoła i parafii. Obraz Zwiastowania pędzla nieznanego artysty uległ prawie całkowitemu zniszczeniu i w roku 1908 artysta malarz Pochwalski przemalował go wiernie na nowym płótnie. Obraz św. Michała namalował artysta malarz Zembaczyński w roku 1910. Obecna polichromia kościoła według projektu profesora Jana Bukowskiego z Krakowa, została wykonana przez artystę malarza Karola Polityńskiego w roku 1925, a odnowiona w 2007r.

Na terenie parafii istnieje jeszcze kościół przy Konwencie Braci Bonifratrów, oddalony od kościoła parafialnego o 200 m.

Po pierwszej wojnie światowej Siostry Szarytki z Krakowa wykupiły w Zebrzydowicach parcelę i wybudowały na niej obszerny dom, dla wypoczynku starszych sióstr. W domu tym jest również kaplica, a przy niej stały kapelan ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy.

Na terenie parafii po drugiej stronie potoku Cedron, naprzeciw kościoła parafialnego stoi Dom Parafialny wybudowany za pieniądze uzyskane ze sprzedaży gruntu beneficjalnego
w Leńczach Górnych po roku 1930. W domu tym mieściło się Przedszkole Caritas, obecnie znajduje się tam ośrodek rehabilitacyjny Caritas.

Cmentarz parafialny znajduje się w odległości 120 m od kościoła parafialnego na północ. Prowadzi do niego wprost od kościoła aleja obsadzona lipami i topolami.

Bractwa, organizacje i ruchy kościelne.

Około roku 1600 przy kościele św. Michała w Zebrzydowicach istniało Bractwo Świętych Aniołów Stróżów, zwane również Bractwem św. Michała Archanioła.

W roku 1844 powstało Bractwo Wstrzemięźliwości, które istniało do 1944 roku.

W roku 1879 powstało Bractwo Apostolstwa Najświętszego Serca Jezusowego, istniało do 1950 roku.

Istniała także do wybuchu II wojny światowej Akcja Katolicka ze swymi członami jakimi były KSM, KSK, KSMM i KSMŻ.

Od 1909 roku istnieją Wspólnoty Żywego Różańca, obecnie istnieje 16 Róż po 20 osób. Od zakończenia Roku Różańca Świętego, czyli października 2003 kontynuują one codzienną modlitwę różańcową przed każdą poranną mszą świętą.

W latach 70 tych minionego stulecia powstała w Zebrzydowicach prężna Wspólnota Ruchu Światło-Życie, która obecnie się odradza.

W granicach pierwotnej parafii Zebrzydowskiej powstały następujące parafie: Kalwaria, Stanisław Górny, Stanisław Dolny i przy kaplicy Grobku Matki Bożej w Brodach.

Parafia cieszy się licznymi w przeszłości powołaniami kapłańskimi i zakonnymi, natomiast obecnie trzeba nam się intensywnie modlić, by i obecnie znaleźli się kandydaci do kapłaństwa i życia zakonnego.

 fot. Karolina Jarguz